Fysieke Belasting

Ga direct naar:
       - Fysieke belasting
       - Statische belasting
       - Dynamische belasting
       - Zitten en staan
       - Tillen, duwen, trekken of sjorren
       - Methoden om fysieke belasting te meten
       - Beeldschermwerk
       - RSI preventie
       - Kosten


Fysieke belasting

Met fysieke belasting bedoelen we lichamelijke belasting of, anders gezegd, in hoeverre heeft het lichaam te lijden van bepaalde werkzaamheden. De zwaarte van het werk en inspanning dat het kost zijn hierbij uiteraard van groot belang. Er zijn echter meerdere factoren de lichamelijke belasting bepalen:
      • inspanning en zwaarte van het werk
      • de bewegingen die gemaakt moeten worden en
      • de werkhouding


Klachten kunnen ontstaan door werkzaamheden waarbij men:
      • langdurig moet zitten of staan
      • een verkeerde (werk-)houding aanneemt
      • wordt blootgesteld aan trillingen
      • veel repeterende handelingen moet uitvoeren
      • moeten duwen of trekken


De werkgever is verplicht te voorkomen dat werkzaamheden schade opleveren voor de gezondheid van zijn werknemers. Niet alleen de spieren en gewichten kunnen schade ondervinden van fysieke belasting maar ook: pezen, zenuwen, hart, longen en zintuigen kunnen door extra belasting beschadigd worden. In veel gevallen zullen gereedschappen, machines of meubels aangepast of vervangen moeten worden om gezondheidsproblemen te voorkomen. Ook zijn rustperiodes belangrijk om te zorgen dat lichaamscellen zich kunnen herstellen en hart en longen (bloedsomloop) weer tot rust komen. We kunnen twee vormen van lichamelijke belasting onderscheiden: statische en dynamische belasting.

Terug naar boven


Statische belasting

Bij statische belasting worden spieren voortdurend aangespannen (bijvoorbeeld het ingedrukt houden van het gaspedaal van een auto). Door statische belasting wordt de bloedsomloop belemmerd. Dat leidt tot gevoelloosheid, vermoeidheid, spierpijn en/of kramp. Langdurig zitten of staan zijn voorbeelden van statische belasting. Bepaalde spiergroepen (bekken, wervelkolom, schoudergordel) worden voortdurend aangespannen. Allen de aanschaf van een ergonomische stoel lost het probleem niet op. Door van houding te wisselen (lopen, staan, zitten) kunnen klachten voorkomen worden. Tijdens ziftend werk moet men zorgen voor een goede ondersteuning van de benen (een voetsteun zorgt ervoor dat het bekken niet teveel kantelt) een goede stand van de rug (de rug moet tegen de rugleuning zitten) en ontlasting van de schouders (door gebruik van armsteunen). Bij de volgende condities verdient staand werk de voorkeur boven zittend werk:
      • als er onvoldoende beenruimte is om te zitten
      • als er grotere krachten dan 4,5 kg moeten worden gebruikt
      • als om welke reden dan ook veel heen en weer gelopen moet worden
      • als neerwaartse krachten moeten worden uitgeoefend (verpakken van materiaal)


Een hulpmiddel bij staand werk is de zogenaamde stasteun. De benen en voeten worden voor een groot deel ontlast doordat de stasteun een groot gedeelte van het lichaamsgewicht opvangt.

Terug naar boven

Dynamische belasting.

Bij dynamische belasting worden de spieren achtereenvolgens gespannen en ontspannen. Dynamische belasting leidt tot vermoeidheid en spierpijn. Ook kunnen hart, bloedvaten en gewichten overbelast worden waardoor schade ontstaat. Vooral tillen, duwen en trekken zijn belastende factoren. Uitgangspunten de schade kunnen voorkomen zijn:
      • werk rustig
      • til altijd met twee handen vóór je lichaam
      • verdeel zwaar werk over de gehele dag
      • kies je werkhouding vrijwillig
      • maak gebruik goede handvatten, (klem)tangen, magneten of zuignappen
      • voorkom fysieke inspanning tijdens het zitten
      • beperk de verplaatsingsafstand zoveel mogelijk
      • beperk de tilhoogte zoveel mogelijk
      • gebruik hulpmiddelen (heftruck, steekwagen)
      • werk alleen met kleine gewichten (liefst kleinere dan 25 kg maar nooit meer dan 40 kg!)
      • til met een rechte rug en met gebogen benen
      • organiseer het werk
      • neem regelmatig pauzes
      • probeer zoveel mogelijk regelmatig van houding te wisselen
      • bepaal zelf het tempo waarin gewerkt wordt

Terug naar boven

Zitten en staan

Bij langdurig zitten of staan kunnen klachten ontstaan omdat bepaalde spieren voortdurend worden aangespannen waardoor de bloedsomloop wordt belemmerd. Dit kan leiden tot gevoelloosheid, vermoeidheid, spierpijn en/of kramp.

Er is meer voor nodig dan de aanschaf van een ergonomische stoel om het probleem op te lossen. Klachten kunnen voorkomen worden door van houding te wisselen (lopen, staan, zitten). Tijdens zittend werk moet men zorgen voor een goede ondersteuning van de benen (een voetsteun zorgt ervoor dat het bekken niet teveel kantelt) een goede stand van de rug (de rug moet tegen de rugleuning zitten) en ontlasting van de schouders (door gebruik van armsteunen).

Terug naar boven

Zitten en staan

Bij langdurig zitten of staan kunnen klachten ontstaan omdat bepaalde spieren voortdurend worden aangespannen waardoor de bloedsomloop wordt belemmerd. Dit kan leiden tot gevoelloosheid, vermoeidheid, spierpijn en/of kramp.

Er is meer voor nodig dan de aanschaf van een ergonomische stoel om het probleem op te lossen. Klachten kunnen voorkomen worden door van houding te wisselen (lopen, staan, zitten). Tijdens zittend werk moet men zorgen voor een goede ondersteuning van de benen (een voetsteun zorgt ervoor dat het bekken niet teveel kantelt) een goede stand van de rug (de rug moet tegen de rugleuning zitten) en ontlasting van de schouders (door gebruik van armsteunen).

Terug naar boven

Tillen, duwen en trekken of sjorren.

Ook tillen, duwen of trekken kan leiden tot vermoeidheid en spierpijn. Ook kunnen hart, bloedvaten en gewrichten overbelast worden waardoor schade ontstaat. Uitgangspunten die schade kunnen voorkomen zijn: werk rustig:
      • til altijd met twee handen vóór je lichaam
      • verdeel zwaar werk over de gehele dag
      • kies je werkhouding vrijwillig
      • voorkom fysieke inspanning tijdens het zitten
      • beperk de verplaatsingsafstand en tilhoogte zoveel mogelijk
      • gebruik hulpmiddelen (heftruck, steekwagen, goede handvatten, (klem)tangen, magneten of zuignappen)
      • werk alleen met kleine gewichten (liefst kleinere dan 23 kg maar nooit meer dan 40 kg!)
      • til met een rechte rug en met gebogen benen
      • neem regelmatig pauzes
      • probeer zoveel mogelijk regelmatig van houding te wisselen en bepaal zelf het tempo waarin gewerkt wordt.



      1. Buk en til niet onnodig, gebruik hulpmiddelen
      2. Ga recht voor de last staan; til nooit met gedraaide rug.
      3. Houd de last zo dicht mogelijk tegen het lichaam, voorkom dat je ver moet reiken.
      4. Buig door de knieën, houd de rug zo veel mogelijk recht, til rustig.
      5. Til niet teveel ineens, vraag hulp bij zware en grote voorwerpen.
      6. Kijk uit waar je loopt, let op obstakels en gladde vloeren
      7. Gebruik je lichaamsgewicht bij duwen en trekken
      8. Breng afwisseling in je lichaamshouding
      9. Voorkom overgewicht en zorg voor een goede conditie
      10. Luister naar je lichaam, je weet zelf het beste wat je rug wel en niet kan hebben

Terug naar boven

Methode voor beoordeling van fysieke belasting

Om de aspecten van fysieke belasting te meten bestaan vele methoden. Het Amerikaanse National Institute of Occupational Safety and Health (NIOSH) heeft een integrale beoordelingsmethode (formule) voor tillen ontwikkeld. Via een rekenmodel kan voor een groot aantal arbeidssituaties bepaald worden hoe groot het gewicht van de tillen gewichten zou mogen zijn, zodanig dat de belasting binnen aanvaardbare grenzen blijft. In deze situatie lopen 90% van de mannen en 75% van de vrouwen geen verhoogd risico op gezondheidsschade ten gevolge van tilwerk. Het model is gebaseerd op een epidemiologische, een fysiologische en een biomechanische benadering, en tevens op de subjectief ondervonden belasting. Voor elke tilsituatie, zowel in de begin als in de eindsituatie, worden de volgende parameters bepaald:
      • de horizontale afstand van de tiller tot de last;
      • de verticale afstand van de vloer tot de last;
      • de verticale verplaatsing van de last;
      • de draaiing;
      • de kwaliteit van het contact tussen de handen en de last;
      • de frequentie en de duur van de tiloperaties.


De beoordeling geldt uitsluitend voor:
      • soepel tillen;
      • tweehandig symmetrisch tillen direct voor het lichaam, zonder zijdelingse verplaatsing;
      • matige afstand tot het lichaam (< 63 cm), niet hoger dan 175 cm;
      • ongedwongen tilhouding;
      • goede contacten (schoenen, vloeroppervlak e.d.);
      • gunstige arbeidsomstandigheden.


In de ideale tilsituatie bedraagt de maximaal te tillen last 23 kg. Van deze situatie is sprake wanneer:
      • er recht voor het lichaam wordt getild;
      • de last bijna tegen het lichaam aan staat;
      • de last op tafelhoogte staat (ongeveer 75 cm);
      • de last niet meer dan 25 cm omhoog getild wordt;
      • er maximaal 1 keer per vijf minuten getild wordt;
      • de last gemakkelijk vast te houden is.


Naast de Niosh methode voor het tillen zijn er vergelijkbare methode waarmee de volgende activiteiten beoordeeld kunnen worden:
      - dragen
      - duwen en trekken
      - werkhoudingen
      - repeterende handelingen
      - energetische belasting
      - trillingen

Terug naar boven

Beeldschermwerk

Het aantal beeldschermwerkers in Nederland is groot: bijna de helft van de werkende Nederlanders werkt veelvuldig met een beeldscherm, bij een derde deel is het werken met een beeldscherm een van de hoofdactiviteiten. Geschat wordt dat in Nederland 28 % van de werkende bevolking RSI-klachten heeft. De term RSI (Repetitive Strain Injury) wordt gebruikt voor aandoeningen aan de handen, polsen, armen, nek en/of schouder die door het werk zijn ontstaan. RSI kan o.a. tot uiting komen in ontstekingen aan de zenuwen, spieren, gewrichten en pezen. Verschijnselen als carpaal-tunnelsyndroom (klachten aan de pols), tenosynovitis (ontsteking van de peesschede) en epicondylitis medialis (de tennisarm) worden vaak tot RSI gerekend.
Terug naar boven

Oorzaken

Bij beeldschermwerk hangen RSI-gerelateerde klachten voornamelijk samen met bewegingsarmoede. Gedurende een groot aantal uren per dag wordt in één en dezelfde houding achter het scherm gewerkt. De armen worden bij het typen - of muisgebruik- in het ongunstigste geval, vrijwel continu geheven hetgeen een permanente aanspanning van spiergroepen in de nek, schouder en armen vereist (statische belasting van spieren). Deze continue spierspanning lijdt tot een verhoogde druk in deze spiergroepen hetgeen tot vermindering van de doorbloeding lijdt. Deze verminderde doorbloeding leidt vervolgens tot het onvoldoende afvoeren van afvalstoffen welke in de spiergroepen vrijkomen alsmede een verminderde zuurstofaanvoer in de spieren. Door ophoping van afvalstoffen ontstaat pijn. Deze pijnklachten leiden vervolgens tot een toename van spierspanning, hetgeen de doorbloe¬ding wederom doet verminderen. De negatieve spiraal is een feit.

Naast een statische belasting van spiergroepen is er tijdens het typen tevens sprake van een hoog dynamische belasting van de spieren die de vingers aansturen. Dit vereist een optimale doorbloeding die, gezien het bovenstaande, niet geboden kan worden. Tevens ontstaat er door de hoog dynami¬sche belasting wrijving tussen spieren, pezen en botten hetgeen tot irritatie en ontstekingen kan leiden. Dit veroorzaakt pijn, hetgeen de negatieve spiraal verder versterkt.

Terug naar boven

RSI preventie

RSI-klachten kunnen als volgt worden voorkomen:
      • neem regelmatig een pauze
      • wissel beeldschermwerk af met ander werk
      • werk niet langer dan 5 à 6 uur per dag aan een beeldscherm
      • let op een goede werkhoogte van uw stoel en bureau
      • neem klachten serieus, pijn, tintelingen of een stijf gevoel zijn de eerste waarschuwingen
        dat er iets niet in orde is. Het negeren van deze waarschuwingssignalen kan resulteren in ernstige klachten!
      • Een goede instelling van je werkplek


Pauze
      • neem na 1 uur beeldschermwerk een pauze van 10 minuten (ga even iets anders doen,
        iets waardoor het bloed weer gaat stromen)
      • voorkom snelheidspieken door het beeldschermwerk zo veel mogelijk gespreid te plannen
      • maak -indien u dit prettig vindt- gebruik van de beeldschermtachograaf


Afwisseling
      • wissel beeldschermwerk zo veel mogelijk af met andere taken zoals telefoneren,
        lopen naar het kopieerapparaat, etc.


Niet langer dan 6 uur per dag
      • werk niet langer dan 6 uur per dag met een computer (incl. werk met de computer thuis)

Kosten

De uiteindelijke kosten voor een werkplekonderzoek zijn afhankelijk van het soort onderzoek en het aantal werkplekken. Werkplekonderzoeken naar fysieke belasting en RSI preventie worden uitgevoerd door een arbeidshygiënist. Het dagdeeltarief, voot het inhuren van een arbeidshygiënist via veiligheid.nu, bedraagt €360,- (excl. btw en reiskosten).

Terug naar boven